EU sắp triển khai cơ chế đình chỉ miễn thị thực với quốc gia áp dụng hộ chiếu đầu tư (CBI)

Bối cảnh

Liên minh châu Âu (EU) vừa đạt được thỏa thuận sơ bộ giữa Nghị viện và Hội đồng EU nhằm hoàn thiện cơ chế để đình chỉ quyền miễn thị thực (visa‑waiver mechanism) đối với các quốc gia cấp quốc tịch qua chương trình đầu tư - CBI. Cơ chế mới này được đề xuất bởi Ủy ban châu Âu từ tháng 10/2023 và đã được LIBE (Uỷ ban Tự do Dân sự, Tư pháp và Nội vụ của EP) thông qua từ tháng 3/2025.

Điểm nổi bật của cơ chế mới

1. Mở rộng căn cứ đình chỉ
   Bổ sung thêm yếu tố liên quan đến chương trình CBI, khả năng bị lợi dụng di cư trái phép, tỉ lệ tị nạn thấp, rủi ro an ninh, lỗ hổng pháp lý…

2. Ngưỡng kích hoạt cụ thể
   Ví dụ: tăng >30% đơn tị nạn, tỷ lệ cư trú quá hạn, nhập cảnh bất hợp pháp hoặc công nhận tị nạn dưới 20% 

3. Thời gian đình chỉ dài hơn
   Thời hạn ban đầu từ 9 lên 12 tháng, có thể gia hạn thêm 24 tháng nếu nguyên nhân chưa được khắc phục.

4. Áp dụng theo dạng “targeted”
   Cho phép đình chỉ với nhóm đối tượng cụ thể (ví dụ: doanh nhân, quan chức), thay vì toàn thể công dân 

Mục tiêu chính: Bảo vệ khu vực Schengen và ngăn ngừa rủi ro

• Chặn đứng tình trạng di cư bất hợp pháp qua chương trình CBI, đặc biệt là các nước Caribbean như Antigua & Barbuda, Dominica, Grenada, Saint Kitts & Nevis và Saint Lucia 

• EU coi CBI là “rủi ro an ninh” do không đảm bảo sự gắn kết thực chất giữa công dân đầu tư và quốc gia cấp hộ chiếu 

• Trước đó, Vanuatu đã bị đình chỉ miễn thị thực trọn vẹn vào tháng 11/2024 – tiền lệ cho các biện pháp mới.

Tác động đối với quốc gia áp dụng CBI

• Nhà đầu tư có hộ chiếu CBI có thể mất quyền tiếp cận miễn thị thực đến EU, kéo theo thiệt hại về giá trị hộ chiếu và quyền tự do di chuyển.

• Cơ hội di chuyển tới Schengen (tối đa 90 ngày/180 ngày) sẽ bị hạn chế hoặc đình chỉ hoàn toàn.

• CBI vùng Caribbean chịu giám sát nghiêm ngặt hơn, mặc dù đã thực hiện cải cách (phỏng vấn, thẩm định kỹ, cơ quan quản lý) nhưng EU vẫn chưa hài lòng.

• Thỏa thuận sơ bộ đã được thông qua vào giữa tháng 6/2025.

• Dự kiến cơ chế sẽ được hoàn thiện và bắt đầu có hiệu lực trước mùa thu 2025 nếu không bị trì hoãn.

Lợi ích – Tác hại

Kết luận

Cơ chế đình chỉ miễn thị thực của EU, sau khi được Nghị viện và Hội đồng EU thống nhất, đang mở rộng mạnh mẽ nhằm chặn lạm dụng hộ chiếu đầu tư – đặc biệt từ các chương trình không yêu cầu kết nối thực chất với quốc gia cấp hộ chiếu. Dự kiến, biện pháp sẽ có hiệu lực vào mùa thu 2025, mở ra thời kỳ giám sát mới với các quốc gia CBI – từ Caribbean cho đến khu vực khác nếu không đảm bảo tiêu chí rõ ràng và an ninh.

Tìm hiểu chi tiết